Na straży drzew

Na Straży Drzew - ogólnopolski społeczny monitoring standardów zarządzania drzewami w stolicach województw

Obecnie realizujemy cykl spotkań w różnych miastach Polski. Na spotkaniach z udziałem aktywistów lokalnych oraz przedstawicieli urzędów prezentujemy raport - podsumowanie społecznego monitoringu standardów zarządzania drzewami w największych polskich miastach.

Drzewa są ważne
Drzewa stanowią interes publiczny, ponieważ są ważne dla wszystkich – nie tylko dla przyrody. Podczas upałów uwalniają wodę w procesie parowania, co przyczynia się do obniżenia temperatury otoczenia nawet o 11 stopni. Eliminują do 75% zapylenia, redukują do 98% azotanów i dezaktywują do 70% metali ciężkich. Zadrzewienia tworzą także naturalne ekrany akustyczne, łagodzą stres, wzbogacają estetykę otoczenia, przyczyniają się do wzrostu cen nieruchomości oraz zwiększają potencjał gospodarczy miast. Są także – również w miastach – siedliskiem gatunków chronionych (nietoperzy, ptaków, chrząszczy etc.) i częścią sieci Natura 2000.
Drzewa są wciąż masowo wycinane w miastach i nie są zastępowane nowymi nasadzeniami:

• W latach 2011-2014 w stolicach województw wycięto łącznie ok. 800 000 drzew (dane szacunkowe w oparciu o średnią z badanych decyzji, liczba może być wyższa). Porównując tę ilość drzew do parku lub dojrzałego lasu otrzymamy powierzchnię ok. 2600 ha. Stanowi to obszar równy połowie rezerwatu ścisłego Białowieskiego Parku Narodowego, który ma powierzchnię ok. 5700 ha.
• Jedynie w przypadku 17,3% wydanych przez organy zezwoleń nakazano nasadzenia zastępcze (!)
• Nasadzenia zastępcze nie są monitorowane, nie są kontrolowane w terenie (w wielu wypadkach nie przeżywają), powszechną formą kontroli jest pisemne oświadczenie inwestora o dokonaniu nasadzenia (!). Jest to bardzo duży problem, gdyż w obecnej sytuacji w miastach (zanieczyszczenie powietrza, „presja infrastruktury”, zasolenie gleby, etc.) drzewa mają coraz mniejszą szansę na osiągnięcie wieku dojrzałego!

Decyzje o wycince wydawane są szablonowo i schematycznie, również z błędami formalnymi:
Decyzje o usunięciu drzew należą do grupy tzw. decyzji uznaniowych. „Uznaniu podlega przede wszystkim zasadność uwzględnienia wniosku o zezwolenie na usunięcie drzewa. Ponadto uznaniu podlega zastąpienie opłaty obowiązkiem przesadzenia lub zasadzenia. Organ administracji ma obowiązek szczególnie wnikliwie dokonać ustalenia zarówno sytuacji w terenie, jak również przeanalizować przyczyny, które przywołał zainteresowany w celu uzyskania pozytywnego rozstrzygnięcia. Zezwolenie na wycięcie drzew nastąpić może jedynie w sytuacji, gdy przyczyna taka zostanie przez organ uznana za przyczynę ważną, uzasadniającą rezygnację z przewidzianej ustawą o ochronie przyrody ochrony drzew. Udzielenie zgody na wycięcie drzewa podlegać musi surowszym regułom niż jej odmowa” (dr J. Jerzmański, Opinia prawna dot. zasad wydawania decyzji w sprawie usuwania drzew, Kancelaria JJB i Wspólnicy). W praktyce tak nie jest.
Najczęstsze błędy decyzji (przebadano blisko 500 postępowań – wnioski, decyzje, protokoły z wizji, etc.):

• Lakoniczność uzasadnień decyzji – okoliczności i powody wycinki nie są należycie badane i udokumentowane,
• Brakuje informacji o występowaniu gatunków chronionych (istnieje obowiązek oględzin drzewa pod tym kątem) oraz brak pouczenia na temat obostrzeń wynikających z ochrony gatunkowej,
• 16,9% z decyzji nie zawiera terminu realizacji,
• W znaczącej większości badanych przypadków (87,9%) decyzje nie zawierają informacji o opłatach za usunięcie drzew i krzewów (temat naliczenia czy też odstąpienia od naliczenia opłaty jest „przemilczany”),
• 11,8% badanych decyzji nie zawierało protokołu z oględzin w terenie (!)

PROGRAM SPOTKANIA

10.00-10:35 Drzewa w Warszawie na tle wyników ogólnopolskiego społecznego monitoringu standardów zarządzania zielenią

• analiza jakości decyzji zezwalających na usunięcie drzew i krzewów (powody zezwoleń na wycinkę we wnioskach i decyzjach, częstość odmów, najczęstsze błędy wydawanych decyzji, etc.)
• ocena efektywności kompensacji przyrodniczych (nasadzenia zastępcze) i skuteczności prowadzenia monitoringu nasadzeń zastępczych,

10.35-11:00 Współpraca na rzecz ochrony drzew – udział społeczny, standardy zarządzania, dobre praktyki

• instytucjonalne formy dialogu społecznego i partycypacji ze szczególnym uwzględnieniem modelu wrocławskiego
• jak unikać „kłopotów” drzewami - przykłady programów podnoszących wiedzę i kwalifikacje w temacie drzew
• Ogólnopolskie Forum Przyjaciół Drzew – jako platforma wymiany wiedzy i doświadczeń

11:00-12:00 Dyskusja w gronie zaproszonych uczestników spotkania: radni, urzędnicy, lokalni aktywiści, przedstawiciele NGO

• wyzwania w zarządzaniu zielenią w miastach w obecnym systemie prawnym,
• zarządzanie i rozwiązywanie problemów na poziomie lokalnym (przykłady z miast),
• potrzeby zmian na poziomie ogólnopolskim.

Prowadzenie: Sabina Lubaczewska, Fundacja EkoRozwoju, Marzena Suchocka Katedra Architektury Krajobrazu, SGGW

Uczestnicy otrzymają Raport z ogólnopolskiego monitoringu standardów zarządzania drzewami w miastach oraz poradniki o tematyce drzew wydane przez Fundację EkoRozwoju